TECHNISCH VERSLAG VAN DE 1698 IN 2023
Vanaf maart is er aan de 1698 veel
gewerkt. Dat is met een 42 jaar oude bus natuurlijk ook
niet verwonderlijk. Gelukkig kunnen we een beroep doen
op fantastische mensen die de benodigde technische
kennis hebben om de 1698 op weg te helpen.

Diagnose
stellen waarom de Webasto uitgaat na het opstarten.
Eind maart is een storing aan de Webasto standkachel
verholpen. Deze schakelde kort na het starten weer uit.
De oorzaken bleken verschillende slechte stekkertjes te
zijn en een relais in de zekeringkast die slecht contact
maakte. Voor de zekerheid is ook de printplaat van de
stuureenheid van de Webasto gecontroleerd.
Nadat de
Webasto weer lekker bromde en de bus verwarmde zijn wij
bij Profile Hogendoorn in Mijdrecht langsgereden om de
banden te controleren en op de juiste spanning te laten
brengen. Daar bleek dat een ventiel van de binnenband
rechtsachter moest worden vervangen i.v.m. lucht lekken.
Nut van een bandencontrole is weer eens gebleken en de
Webasto verwarmt de 1698 weer als vanouds.

Vervanging ventiel binnenband rechtsachter
Op 11 april konden we de goedgekeurde brandblusser
ophalen bij Paraat BV in Nieuw-Vennep.
De brandblusser moet jaarlijks worden gekeurd.
Op 30 april wilden wij een conditierit
rijden met de 1698. Voor wij de weg op gaan inspecteren
wij de 1698 altijd op lekkages en of de verlichting goed
werkt. Bij de controle bleek dat de brandstofpomp af en
toe een druppel diesel lekte. De conditierit ging niet
door en de dagen daarna werden de koppen bij elkaar
gestoken en werd Spaarnestad Motorenrevisie in Haarlem
gebeld voor advies. We konden een pakkingenset ophalen
en mogelijk zelf al het nodige oplossen. Doch we vonden
het verstandiger om de pomp in het geheel te demonteren
en deze voor revisie aan te bieden gezien de leeftijd
van de pomp. En dat bleek een verstandige keuze.
Achteraf bleek dat ook het inwendige in de pomp aan een
revisie toe was. De lekkage was met een pakkingenset
alleen niet op te verhelpen. Wat ook meespeelde was dat
de tijd begon te dringen want op 27 mei was de excursie
naar Arriva Leeuwarden en Qbuzz Groningen/ Assen
gepland. Gokken dat we met een pakkingenset klaar zouden
zijn was te link.
De nodige gereedschappen werden gekocht die we nodige
hadden om de CAV-brandstofpomp te demonteren. Zoals twee
stevige assteunen en flinke potkrik om de 1698 veilig
iets omhoog te krijgen.
De 1698 moest aan de chauffeurszijde wat omhoog om
voldoende ruimte onder de bus te krijgen.


Dankzij nieuwe en veilige assteunen en potkrik konden
we wat ruimte onder de 1698 krijgen.
Op 10 mei hadden we de brandstofpomp er onderuit en
werd deze ter revisie aangeboden aan Spaarnestad
Motorenrevisie. Zij waren zo vriendelijk om er een
spoedklus van te maken i.v.m. de excursie op 27 mei en
zo konden wij al op 15 mei de brandstofpomp ophalen.
Daar waren wij heel blij mee. We kregen van Spaarnestad
montagetips en goede uitleg wat er allemaal aan de
brandstofpomp is gedaan. Kort gezegd het was geen
overbodige luxe om deze te laten reviseren. Op 17 mei
hebben wij de gereviseerde brandstofpomp gemonteerd.

De gereviseerde brandstofpomp weer als nieuw bij
Spaarnestad Motorenrevisie in Haarlem

Werkruimte vanaf boven om de brandstofpomp te
monteren en verstuiverleidingen na te trekken
De vette prut bovenop de motor werd ook verwijderd om
mogelijke diesellekkages makkelijker te vinden. Ook
werden enkele leidingen en kabels boven de motor beter
gemonteerd om te voorkomen dat ze elkaar raken en
beschadigen.
Het is belangrijk voor het monteren van de brandstofpomp
dat de pomp en de motor op tijd staan. Een bepaald
moment van de slagen die de zes cilinders maken die
overeenkomt met een merkteken op de pomp en het
vliegwiel. Om dat te checken zijn ook de twee
kleppendeksels verwijderd om zo aan de tuimelaars van
cilinder een en zes te kunnen zien of dat klopt. En dat
klopte allemaal, de eerste startpogingen gingen meteen
goed. Wel zat er vanzelfsprekend lucht in het
brandstofsysteem. De 1698 rookte niet, een goed signaal.

Een van de twee schoongemaakt klepdeksels met
pakking erop
Na deze
megaklus werd de 1698 op 19 mei aan de buitenzijde
gewassen voor de excursies en alle vloeistoffen gecheckt
of ze op niveau zijn. Paar dagen later, 23 mei, hebben
wij een geslaagde proefrit gereden met elkaar naar
restaurant De Goudreinet in Barneveld om de gelukte
montage te vieren. De volgende dag met Bouke de 1698 aan
de binnenkant schoongemaakt. De vloer gedweild, het rode
skaimeubilair met vinylwash gereinigd ter bescherming
van UV-licht. Tenslotte de bouten van de kleppendeksels
nagetrokken. En zo was de 1698 klaar voor de excursie op
27 mei naar het mooie Noorden van Nederland.

Na de winterslaap en werk aan de 1698 werd deze
uitgebreid schoongemaakt
De
excursies op 27 mei naar Arriva en Qbuzz en op een
snikhete 10 juni naar Connexxion Arnhem/ Veluwe Zuid
heeft de 1698 met glans doorstaan.
Maar
voor de APK-keuring op 27 juni in Heerenveen had de 1698
nog een verrassing voor ons in petto. De bedoeling was
om op 20 juni de 1698 een APK-voorkeuring te laten
ondergaan. De bus stond amper buiten en we hoorden een
behoorlijk gesis van ontsnappend lucht. De
dubbelwerkende pneumatische Bosch deurcilinder van de
achterdeuren was lek in gesloten toestand. Het
luchtverlies was zodanig dat we rijden onverstandig
achtten. Wat volgde was een drukke week om een oplossing
te vinden voor dit euvel. Van Martin Stolte, Stichting
Standaardbus 168, kregen we de tip om contact op te
nemen met Almotion in Elst (Gld). De volgende dag, 21
juni, had ik het Bosch ventiel uitgebouwd en het bij
Almotion gebracht voor onderzoek.

De zwarte cilinder is de lekkende Bosch deurcilinder
in kwestie
Maar ja,
zonder vervangend ventiel geen RDW-keuring 27 juni.
Gelukkig hielp Peer Baltus ons uit te brand. Om de 1698
rijvaardig te houden konden wij van hem een identiek
Bosch ventiel lenen. Dus op 22 juni weer in de auto en
op weg naar Peer om het Bosch ventiel op te halen.
Reuzeblij mee natuurlijk!
Zaterdag
24 juni succesvol de tijdelijke deurcilinder van Peer
gemonteerd en de achterdeuren met klembeveiliging
afgesteld. De afspraak bij de RDW hoefden we niet af te
zeggen. Op 27 juni positief gestemd met elkaar naar
Heerenveen gereden. Blij dat de 1698 toen werd
goedgekeurd ondanks dat er geen tijd was voor een
uitgebreide voorkeuring.
Inmiddels was duidelijk dat de afdichtingen van de 42
jaar oude deurcilinder zijn vergaan. Met een bezoek aan
Almotion konden we dat zelf zien.
De
neusafdichting van de cilinder is niet te vervangen en
revisiesets voor de overige onderdelen zijn er niet.
Almotion heeft een proefopstelling gemaakt met een
nieuwe cilinder die de achterdeuren kan bedienen. Deze
wordt aangepast voor de 1698. Dit nieuwe type
pneumatische cilinder is wel te reviseren omdat deze
volgens euronormen is opgebouwd. Geen goedkope oplossing
maar op termijn wel een die ons verder brengt. In
december meer hierover.

Vooraan
de nieuwe pneumatische deurcilinder, achteraan de oude
uit de 1698
Op vrijdag 30 juni heeft de 1698 een
gezellig personeelsuitje voor Spaarnestad Motorenrevisie
mogen verzorgen. Middels deze tegenprestatie van ons
heeft Spaarnestad ons gesponsord met de revisie van de
brandstofpomp. Een groots gebaar van Spaarnestad waar
wij ze bijzonder dankbaar voor zijn.
Op 17 juli heeft
Willem het motortoerental met 50 toeren per minuut
verhoogd op de gereviseerde brandstofpomp. De 1698 loopt
nu rustiger en mooier. Dat is merkbaar wanneer de eerste
versnelling wordt ingeschakeld. Verder heeft hij het
montagewerk van Marcel gecontroleerd van de deurcilinder
welke we van Peer Baltus tijdelijk mogen lenen. De
microswitch werd beter afgesteld welke voor de
klembeveiliging dient. Deze werd bij sluiten teveel
ingedrukt.
21 augustus werd de 1698 getaxeerd bij Van Steijn
Sportcars Taxaties in Alphen a/d Rijn. Om de drie jaar
laten wij de 1698 door deze erkend Fehac taxateur
beoordelen en taxeren. De getaxeerde waarde van onze
prachtige 1698 is gestegen van € 19.500,00 naar €
22.500,00. Het investeren in preventief onderhoud
gedurende de periode van Covid-19 werd daarmee onder
andere uitgedrukt. Na terugkomst van het taxeren werd de
nieuwe Almotion luchtcilinder even geplaatst in de kast
van de achterdeuren om te checken of deze past. Sjaak en
Willem hadden de nieuwe cilinder passend gemaakt voor
montage.
September 2023 hadden we maar liefst vier ritten met de
1698 waaronder twee excursies. Dus voor en na iedere
inzet de 1698 schoonmaken. Eind september kreeg de 1698
zelfs een complete wasbeurt om haar te laten glimmen
tijdens de excursie van 1 oktober samen met de prachtige
OVCN Volvo 9069.
21 en 24 oktober 2023: de eerste en tweede poging om de
nieuwe deurcilinder te monteren. We moesten de pen waar
het oog omheen ging van de cilinder aan een kant vlak
slijpen zodat de cilinder waterpas ligt. Bij het
aansluiten van de luchtleidingen en het herhaaldelijk
testen bleek dat de achterdeuren veel te snel openden en
sloten. De eindbuffering in de cilinder waar deze de
deuren vertraagd werkte onvoldoende. Voor het sluiten en
openen van de deuren geldt de drie secondenregel. Dat is
de tijd welke de deuren nodige hebben om te openen of te
sluiten. Nu waren in een seconde de deuren dan wel open
of dicht. We misten instelschroeven om de in- en afvoer
snelheid van de lucht te regelen in de cilinder. Die
zaten wel op de oude Bosch cilinder. We namen contact op
met Almotion voor advies en een afspraak.
Bij het testen trad er een toevallige luchtlekkage op
aan het Bosch regelventiel van de voordeuren; WD40 en
doorgeblazen met perslucht deden wonderen. De
luchtlekkage was opgelost.

Vlakke kant slijpen op
het oog waar de nieuwe deurcilinder bij het bevestigen
links er overheen gaat.
Op 26 oktober 2023 met zijn we Almotion in Elst gereden
om de nieuwe deurcilinder te laten controleren i.v.m.
het te snelle openen en sluiten en het niet kunnen
regelen van de eindbuffering om de deuren op het laatste
stukje te vertragen. Zo demp je namelijk de klappen voor
het deurmechanisme. De immer geduldige en vriendelijke
manager van Almotion, John Titman, testte de cilinder.
Deze werkte goed. Echter de eindbuffering is korter dan
de oude Bosch cilinder en het inregelen van de
luchtsnelheid is niet mogelijk. Maar John had een prima
oplossing. Met een Y-koppeling en regelbare snelheids-
inlaatventielen moet er goed resultaat mee te behalen
zijn. De cilinder met de Y-koppeling en regelbare
snelheidsinlaatventielen werkte prima op de testbank. We
hebben meteen de cilinder af laten stellen op drie
seconden.

De nieuwe Almotion
deurcilinder is gemonteerd in de kast van de
achterdeuren. Links is duidelijk de pen te zien waar het
oog van de nieuwe cilinder overheen gaat. Ook is
linksvoor goed de Y-koppeling te zien met de
inregelventielen voor de snelheid van de in te voeren
lucht.
28 oktober 2023: de nieuwe deurcilinder werd nu
definitief gemonteerd in de 1698. Getest d.m.v. een
compressor aangesloten op de luchtslangen van de
achterdeuren en de werking van de nieuwe deurcilinder
bleek prima. Willem heeft nog enkele afstellingen in de
deurkast verbeterd, met name de eindstop en de
microswitch voor de klembeveiliging. Toen we de
achterdeuren wilden testen met de compressor op de
luchtketels trad er een andere nieuwe luchtlekkage op.
Maar nu onder de bus. Inspectie leerde dat de
luchtdroger om de 15 seconden lucht bleef af blazen dus
in zijn reinigingsfase bleef hangen. Oorzaak was de
zogenaamde "governor" op zijn Engels. Een regelventiel
die zorgt dat het systeem achter de compressor op de
juiste druk blijft en bij lucht te kort de compressor
weer inschakelt tot ongeveer 8,5 bar. De compressor
stopt dan met lucht doorgeven en de overdruk gaat weer
via een andere leiding naar de luchtdroger om deze
schoon te blazen en zo vocht en olieresten af te voeren.
Dat laatste bleef de luchtdroger nu doen.
De werking van de luchtdroger zelf was goed, dat bleek
na het aftappen van de luchtketels, nergens kwam er
water uit. Desalniettemin hebben we een revisieset voor
de Bendix AD-2 luchtdroger besteld om deze later te gaan
reviseren. In de 27 jaar dat we 1698 beheren hebben we
nog nooit werk gehad aan de luchtdroger. Maar om een
goede werking in de toekomst te garanderen is het wel
tijd om deze te reviseren.

De Bendix AD-2
luchtdroger bevindt zich tussen de kast van de Webasto
standkachel en het linker achterwiel. Bij de revisie
zullen we ook het uiterlijk van de luchtdroger
opknappen.

Bendix schema van het luchtsysteem met daarin opgenomen
de governor, compressor en luchtdroger.
17 en 21 november 2023: de governor onder de bus vandaan
gehaald en open gemaakt. Zuigertje wat vastzat met
perslucht weer losgekregen en vuil verwijderd uit de
cilinder. Voor het gemak ingespoten met WD40 en weer
onder de 1698 gemonteerd. Luchtdraaien en
luchtwegtrappen ging een paar keer goed en toen bleef de
governor weer hangen met als gevolg weer gesis op de
luchtdroger. Willem heeft de governor thuis geheel
gereinigd en intern gesmeerd met WABCO-vet. Inspectie
leerde dat de rubberen o-ringen in een prima conditie
nog waren. Op 24 november de governor weer onder de 1698
gemonteerd en weer volgens het procedé van luchtpompen
en luchtlossen de governor testen. Bingo! Nu deed de
governor het perfect en de luchtafslag op de luchtdroger
vindt plaats bij 8,6 bar. Mooi werk.

De open gemaakt
governor op 17 november. Oorzaak van het defect
vervuiling en onvoldoende vet.

De opgeknapte governor wordt op 21 november weer onder
de 1698 gemonteerd door Willem.
Nu konden we ons werk bij de achterdeuren afmaken en
deze ook testen met lucht aangevoerd vanuit de
luchtketels onder de 1698. De achterdeuren werken ook
dan prima. Vanwege het harde dichtslaan en openen toen
we de ingestuurde lucht niet konden regelen moesten de
achterdeuren opnieuw worden afgesteld. Na passen en
meten sluiten ze nu weer prachtig.
Per toeval kwamen we er ook achter dat een peilglas van
het luchtfilter dichtzat met tectyl. Bij een verstopt
luchtfilter is er een rood vlottertje zichtbaar. Het
peilglas schoongemaakt en de slang naar het luchtfilter
opnieuw aangesloten. Deze was in het verleden afgeknipt.
Luchtfilter ziet er verder prima uit.
Tenslotte hebben we gekeken wat er nog meer te doen is
de komende tijd aan de 1698. Eerst maar eens een
conditierit als de weersomstandigheden gezien de tijd
van het jaar het toelaten om de 1698 te testen na alle
reparaties aan het luchtsysteem.

De rode pijl geeft het schoongemaakt peilglas weer. Bij
een vuil en verstopt luchtfilter wordt deze rood.
Graag willen wij als bestuur alle vrijwilligers en
donateurs hartelijk bedanken voor hun hulp en steun bij
het op de weg van de 1698 in het afgelopen jaar. Met
elkaar kunnen wij dit prachtige mobiele erfgoed op de
weg houden en behouden voor de toekomst zoals in onze
statuten staat omschreven.
|